نقش و مسئولیت مهندس ناظر در ایمنی کارگاه ساختمانی بر اساس مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان

🔹 مقدمه

ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی نه‌تنها یک وظیفه قانونی، بلکه تعهدی اخلاقی برای تمامی عوامل پروژه، به‌ویژه مهندس ناظر است. با توجه به مفاد مبحث ۲ و ۱۲ مقررات ملی ساختمان، مهندس ناظر باید به‌صورت دقیق بر رعایت اصول ایمنی در تمام مراحل اجرا نظارت داشته باشد. در این مقاله، جایگاه قانونی این مسئولیت و نحوه‌ی اجرای صحیح آن را بررسی می‌کنیم.

🔹 ۱. ایمنی، جزئی جدایی‌ناپذیر از نظارت

مطابق با ماده ۳۱-۱ مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، مسئولیت مهندس ناظر تنها نظارت بر تطابق اجرا با نقشه‌ها نیست. بلکه کنترل رعایت ضوابط فنی، بهداشتی و ایمنی نیز در دایره مسئولیت‌های او قرار دارد.

✅ این وظیفه برای تمامی مهندسان ناظر اعم از سازه، معماری، تأسیسات مکانیکی و برقی یکسان است.

🔹 ۲. مبحث ۱۲ چه می‌گوید؟

در ماده ۱۲-۵-۱-۱۱ مبحث دوازدهم آمده است:

«ناظر موظف است بر اجرای این مبحث نظارت کند و در صورت مشاهده تخلف، مراتب را به مرجع مربوطه گزارش دهد.»

🔸 نکته مهم این است که عبارت "ناظر" به صورت عام استفاده شده و این یعنی تمامی ناظران، بدون توجه به تخصص، ملزم به نظارت بر ایمنی کارگاه هستند.

🔹 ۳. روند عملی در صورت مشاهده تخلف

در صورتی که ناظر، نقص ایمنی یا خطر بالقوه‌ای را در کارگاه مشاهده کند، باید:

1. تذکر کتبی به مجری ارائه دهد

2. گزارش رسمی به مرجع صدور پروانه یا مرجع کنترل ساختمان ارسال کند

عدم ارسال گزارش می‌تواند برای ناظر تبعات حقوقی و انتظامی به دنبال داشته باشد.

🔹 ۴. موارد کلیدی ایمنی در مبحث ۱۲

برخی از حوزه‌هایی که در مبحث ۱۲ بر آن‌ها تأکید شده، شامل موارد زیر است:

🔹 ۵. جمع‌بندی

مهندس ناظر، با استناد به مبحث ۲ و ۱۲ مقررات ملی، باید فراتر از نظارت فنی صرف، در جهت حفظ جان و سلامت افراد حاضر در کارگاه اقدام کند.
رعایت ایمنی نه فقط از منظر حقوقی، بلکه از نگاه انسانی، ارزشی غیرقابل چشم‌پوشی در پروژه‌های ساختمانی است.